Antysemityzm nie jest poglądem

W ostatnich latach w Polsce można zauważyć wzrost zainteresowania kulturą żydowską. W każdym większym mieści co roku odbywa się co najmniej jeden festiwal promujący ową kulturę. Pomimo tego, jak wynika z sondaży, w Polsce poglądy antysemickie są wciąż powszechnym zjawiskiem.

Jak można zdefiniować dzisiejszy antysemityzm? Jak uczyć o społeczności żydowskiej, unikając przekazywania bądź umacniania stereotypów o Żydach? W roku 2014 Żydowskie Stowarzyszenie Czulent rozpoczęło projekt we współpracy z Fundacją Autonomia pt.: „Antysemityzm nie jest poglądem” będący odpowiedzią na powyższe pytania.

W ramach projektu przeanalizowaliśmy 147 podręczników. Skupiliśmy się głównie na następujących przedmiotach: historia, historia i społeczeństwo, wiedza o społeczeństwie, wiedza o kulturze, wychowanie do życia w rodzinie oraz – w minimalnym stopniu – na języku polskim i podręcznikach edukacji wczesnoszkolnej. Analizie podlegały tylko podręczniki dopuszczone do użytku szkolnego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, a ich treść była weryfikowana przez ekspertów ustanowionych przez ministerstwo. Podręczniki zostały wybrane z wykazu podręczników Ministerstwa Edukacji Narodowej do nowej podstawy programowej (stan na rok 2014).

W dzień przed rocznicą Powstania w Gettcie Warszawskim, 18 kwietnia 2016 roku, Żydowskie Stowarzyszenie Czulent wraz z Fundacją Autonomia i Fundacją Korczakowską zorganizowało konferencję pt.: „Antysemityzm nie jest poglądem. Tematyka żydowska, treści antysemickie i schematy argumentacyjne w podręcznikach szkolnych”. W konferencji uczestniczyło 70 osób. Celem spotkania było przedstawienie rezultatów analizy podręczników dopuszczonych do użytku przez MEN oraz materiałów edukacyjnych dla trenerów. Wszystkie treści analizowane były pod kątem zawartych w nich: kwestii dotyczących Żydów, treści antysemickich i schematów argumentacyjnych. Drugim celem konferencji było wypracowanie mechanizmów przeciwdziałania antysemityzmowi w środowisku szkolnym i edukacyjnym. Podczas seminarium uczestnicy zapoznali się z praktykami resortów i instytucji odpowiedzialnych (lub współodpowiedzialnych) za akceptację i tworzenie podręczników szkolnych i innych materiałów edukacyjnych.

W 2016 roku zakończyliśmy ten ważny dla tak wielu instytucji projekt antydyskryminacyjny. Podjęliśmy innowacyjne działania, które przyczyniły się do zwiększenia świadomości o rozpoznaniu i przeciwdziałaniu antysemityzmu we współczesnej Polsce.

W ramach projektu przygotowaliśmy trzy podręczniki skierowane do osób zajmujących się edukacją antydyskryminacyjną na poziomie edukacji akademickiej oraz podstawowej – formalnej i nieformalnej:

1. Podręcznik dla edukatorów i edukatorek
Pozycja zawiera analizy podręczników edukacyjnych, materiałów edukacyjnych/trenerskich, raporty dotyczące współczesnego antysemityzmu w Polsce i podstawowe wiadomości o antysemityzmie. Ważnym elementem podręcznika są innowacyjne scenariusze lekcji i warsztatów.

2. Podręcznik dla edukatorów i edukatorek wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego
Podręcznik dla edukatorów i nauczycieli wychowania przedszkolnego i wczesnoszkolnego dotyczący nauczania dzieci o społeczności i kulturze żydowskiej. Ćwiczenia w nim zawarte pozwolą w atrakcyjny dla młodego człowieka sposób poznać wolne od uprzedzeń informacje o społeczności żydowskiej, i nie tylko.

3. Zeszyt ćwiczeń
Zeszyt jest uzupełnieniem scenariuszy lekcji opracowanych w podręcznikach. Zawarte w nim ćwiczenia rozwijają kreatywność dzieci.